काठमाडौं– तिहारको चौथो दिन आज गोवर्द्धन पूजा मनाईँदै छ । आजैका दिन नेवार संस्कृतिअनुसार म्ह पूजा गरिँदैछ भने आजदेखि नयाँ नेपाल सम्वत ११४४ पनि प्रारम्भ हुँदैछ । हाम्रो देश कृषि प्रधान हो । गोरु कर्मयोगी किसानहरूका लागि अत्यन्त आवश्यक जनावर हो । गोरु भगवान् शिवको वाहन पनि हो । गोपाल शब्दले गाई पाल्ने व्यक्ति गाइको धनी, ग्लावा, गोठाला आदिको पनि वोध हुन्छ । गोपाल भगवान् श्रीकृष्णको पर्यायवाची नाम पनि हो ।

द्वापर यूगमा नै इन्द्रले पानी नपारिदिएकाले कृषि पेसामा संलग्न कर्मयोगी गोपालहरू अत्यन्त चिन्तित थिए । यो अवस्थामा भगवान् श्रीकृष्णले गोवर्द्धन पर्वतको पूजा गर्ने सल्लाह दिएका थिए । गोपालहरूले त्यसै गरे, फलस्वरूप वर्षा भयो । सबै अन्न र ऐश्वर्यबाट समृद्ध भए । गाई र गोरुको संख्यामा पनि वृद्धि हुन पुग्यो। यसरी गोरु तिहार पर्व गोवर्द्धन पर्वतसंग गाँसिन पुगेको छ । आजको दिन गोरु तिहारका रूपमा गोरुको पूजा गर्ने गाईको गोबरबाट पहाड निर्माण गरी गोवर्द्धनको कामना गर्दै गोवर्द्धन पर्वतको पूजा गर्ने प्रचलन रहि आएको छ । आज आँगनमा लिपपोत गरी गाईको गोबरको पर्वत बनाई त्यसलाई गोवर्द्धन पर्वत मानेर पूजा गरिन्छ । कार्तिक शुक्ल प्रतिपदाका दिन यो पर्व मनाइन्छ ।

नयाँ नेपाल सम्वत ११४४ प्रारम्भ

नेपाल सम्वत ११४४ का अवसरमा आज देशभर विविध कार्यक्रम आयोजना गरिँदैछ । राष्ट्रिय विभूति शंखधर साख्वाले विसं ९३७ (इसं ८८०) मा गरीब जनताको ऋणमोचन गरी नेपाल संवतको शुरुआत गराएका थिए । नेपाल संवतले पृथ्वीनारायण शाहको शासनकालसम्म राष्ट्रिय सम्वतको मान्यता पाएको थियो । लिच्छविकालका राजा राघवदेवको शासन कालदेखि प्रारम्भ भएको नेपाल संवत् पृथ्वीनारायण शाहको शासनकालसम्म मौलिक सम्वतका रुपमा चलेको थियो । लिच्छवि कालअघि शक सम्वत प्रचलनमा थियो । नेपाल देशको नामबाट राखिएकाले यो मौलिक सम्वत भएको जानकारहरुको भनाइ छ ।

विसं २००७ मा प्रजातन्त्र स्थापनादेखि नै नेपाल सम्वतलाई राष्ट्रिय मान्यताका लागि अभियान चलाइएको थियो । गरीव जनताको ऋणमोचन गराई सामाजिक सेवाको उत्कृष्ट नमूना प्रस्तुत गरेको र नेपालमा मौलिक संवत्समेत चलाएको कार्यको उच्च मूल्याङ्कन गर्दै २०५६ सालको नयाँ वर्षका दिन तत्कालीन प्रधानमन्त्री कृष्णप्रसाद भट्टराईको सरकारले साख्वालाई राष्ट्रिय विभूति घोषणा गरेका थिए । विसं २०६५ मा तत्कालीन प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले नेपाल संवतले राष्ट्रिय मान्यता पाउने घोषणा गरेका थिए । कार्तिक कृष्ण औँसीका दिन बहीखाता बन्द गरी नयाँ वर्ष अर्थात् कार्तिक शुक्ल प्रतिपदाका दिन नयाँ बही खाताको शुरुआत गर्ने परम्परासमेत काठमाडौंमा अझै छ ।

म्हपूजा पनि आजै

आज साँझ नेवार समुदायमा म्हः (आत्म) पूजा समेत गर्ने परम्परा रहेको छ । मानिसको आत्मा नै सबैभन्दा ठूलो र महत्वपूर्ण भएकाले आत्मपूजा गर्ने परम्परा शास्त्रीय भएको बताइन्छ । आत्मसन्तुष्ट बनाई खुशी राख्न सके देवीदेवता पनि प्रसन्न भई आशीर्वाद दिने र जीवन लिएको सार्थक हुने धार्मिक विश्वास छ ।